Ang cancer ay tinatawag na silent disease dahil kadalasan, tahimik itong lumalaki sa loob ng katawan nang walang halatang sintomas sa umpisa.
Pero hindi ibig sabihin na walang palatandaan.
May mga senyales na madalas binabalewala ng tao dahil akala nila normal lang o dahil sa pagod.
Kapag alam mo ang mga maagang sintomas, mas mataas ang tsansang maagapan bago ito lumala.
Narito ang mga senyales na pwedeng indikasyon na may tumutubong cancer sa loob ng katawan.
⸻
1. Biglaang pagpayat nang hindi naman nagda-diet
Kapag mabilis ang pagbawas ng timbang kahit hindi nag-eehersisyo o nagbabawas ng pagkain,
posibleng may overactive metabolism dahil sa abnormal cell growth.
Tip: Ipa-check ang dugo at thyroid kung biglaan ang pagbaba ng timbang.
2. Pananakit ng katawan na hindi nawawala kahit matagal na
Hindi lahat ng cancer ay may bukol.
Minsan nagsisimula ito na parang simpleng kirot, pananakit ng likod, balakang o tiyan na paulit ulit at walang malinaw na dahilan.
Tip: Kung higit dalawang linggo ang sakit, ipasuri.
3. Paminsan-minsang pagdurugo sa ihi, laway, o dumi
Kahit konting dugo ay hindi normal.
Ito ay pwedeng senyales ng colon, bladder, or oral cancer.
Tip: Huwag hintayin lumala bago magpa-check.
4. Pagbabago sa pagdumi at pag-ihi
Constipation na pabalik balik, dumi na sobrang itim, madalas na pag-ihi, o hirap maglabas ng ihi ay maaaring indikasyon ng colon o prostate issues.
Tip: Obserbahan ang bowel pattern at hydration.
5. Matagal gumaling na sugat o singaw
Kapag mabagal ang healing ng balat o singaw sa bibig,
pwedeng senyales na humihina ang immune system at may inflammation sa loob.
Tip: Kumain ng gulay, iwas sigarilyo at alak.
6. Biglaang pagbabago sa boses o hirap lumunok
Maaaring sintomas ng throat, thyroid, o esophageal cancer.
Tip: Kung paos ng higit dalawang linggo, magpatingin agad.
7. Panghihina, madaling mapagod, at kakaibang pagkapagod kahit konting gawain
Ang cancer ay gumagamit ng energy ng katawan.
Kaya kahit sapat na tulog, pagod pa rin.
Tip: I-check ang iron, B12, at sugar level.
8. Matagal na ubo, plema, o hirap huminga
Kapag laging inuubo at hindi gumagaling kahit may gamot,
pwedeng senyales ng lung inflammation or growth.
Tip: Iwas yosi at alikabok; magpa-lung check kung tumagal na.
9. Bukol na matigas at hindi gumagalaw
Hindi lahat ng bukol ay cancer, pero ang bukol na matigas, hindi masakit, at hindi gumagalaw ay dapat ipa-check.
Tip: Huwag hintaying lumaki bago magpa-ultrasound.
10. Pagbabago sa balat tulad ng nunal na lumalaki o nag-iiba ng kulay
Ang skin cancer ay nagsisimula sa maliit na pagbabago sa kulay o hugis ng nunal.
Tip: Obserbahan ang nunal at iwas sa matinding araw.
⸻
Mga Natural Na Paraan Para Mababa ang Cancer Risk
• Kumain ng gulay na may antioxidants
• Maligamgam na tubig araw araw
• Iwas sa prito at processed meats
• Regular walking o light exercise
• Iwas yosi at alak
• Maintain healthy weight
• Bawasan ang stress at puyat
⸻
Mga Dapat Iwasan Kung Ayaw Mong Tumaas ang Risk
• Softdrinks at matatamis
• Charcoal-grilled food palagi
• Prito at mantikang inuulit
• Smoking at secondhand smoke
• Sobrang alat at processed food
• Puyat nang paulit ulit
⸻
Tandaan
Hindi porke may isang sintomas ay may cancer na agad.
Pero kung may paulit ulit, hindi gumagaling, o lumalalang sintomas, mas mabuti ang maagap na pagpapacheck.
Kapag maaga nalaman, mas mataas ang pag-asa ng paggaling at mas napapahaba ang buhay.
